Aktualności

W 2017 r. weszła w życie znacząca nowelizacja ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, której celem było wzmocnienie pozycji zwykłych mieszkańców oraz osłabienie pozycji władz spółdzielni. W związku z tym wprowadzono przepisy, które nadały większe kompetencje spółdzielcom związanym prawem do lokalu.

Problem pojawił się z powodu nowelizacji art. 4 ustawy, który wskazywał, kto po wejściu w życie ustawy zachowa członkostwo w spółdzielni. Zgodnie z komentowanym przepisem:

Członek spółdzielni, któremu w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy nie przysługuje spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu albo prawo odrębnej własności lokalu oraz któremu nie przysługuje roszczenie o ustanowienie prawa odrębnej własności lokalu lub roszczenie o ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego, traci z tym dniem członkostwo w spółdzielni.

Niestety pominięto w nim osoby posiadające ekspektatywę o ustanowienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, które stanowią w Polsce około pół miliona osób [1]. Z dnia na dzień wiele osób straciło członkostwo w spółdzielni z mocy prawa, bez ich winy. Stąd powstało pytanie, czy nie doszło do naruszenia prawa.

W dniu 10 czerwca 2020 r. zapadł wyrok Trybunału Konstytucyjnego [2] w sprawie zgodności z Konstytucją art. 4 ustawy o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, ustawy – Kodeks postepowania cywilnego oraz ustawy – Prawo spółdzielcze [3]. Trybunał orzekł o jego niezgodności z art. 58 ust 1 w związku z art. 31 ust. 3 w związku z art. 2 Konstytucji. Art. 4 zawarty w pochodzącej z 2017 r. nowelizacji przepisów dotyczących spółdzielni mieszkaniowych, który pozbawia członkostwa w tych spółdzielniach określone kategorie osób, został uznany za niezgodny z Konstytucją.

Przepis ten spowodował chaos. Pozbawił on członkostwa w spółdzielni mieszkaniowej wszystkich, którzy zbyli bądź w inny sposób utracili prawo do lokali, lecz nadal w nich mieszkają na podstawie następujących tytułów prawnych: dożywocia, służebności czy użyczenia. Z tego też powodu, Trybunał Konstytucyjny uznał, że: art. 4 u.z.s.m. cechuje niespójność wielopłaszczyznowa, która uwydatnia nieprzystawalność wybranej przez ustawodawcę reguły przejściowej do wielu sytuacji prawnych ukształtowanych na podstawie wcześniej obowiązujących przepisów. Zamiast doprowadzić do uporządkowania stanu prawnego z uwzględnieniem wniosków płynących z wcześniejszego orzecznictwa TK, w tym przede wszystkim z wyroku o sygn. K 60/13, ustawodawca ustanowił regulację niejasną i w istocie niedookreśloną, co potwierdza kształtująca się po wejściu w życie ustawy zmieniającej praktyka [4].

Istotną informacją jest fakt, że niekonstytucyjny przepis utraci swą moc po upływie 12 miesięcy od ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw, tj. w czerwcu 2021 r. W tym czasie ustawodawca powinien dostosować przepisy, tak aby były zgodne z Konstytucją.

[1] P. Słowik, Spółdzielcza wtopa niekonstytucyjna. Kluczowy przepis nowelizacji zakwestionowany przez TK, https://biznes.gazetaprawna.pl/ artykuly/1483104,spoldzielnie-mieszkaniowe-tk-niekonstytucyjnosc-pozbawienie-czlonkostwa.html, dostęp: 16.11.2020 r.

[2] Wyrok TK K 3/19, https://trybunal.gov.pl/postepowanie-i-orzeczenia/wyroki/art/11136-utrata-czlonkostwa-w-spoldzielni-mieszka-niowej, dostęp: 16.11.2020 r.

[3] Ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy Prawo spółdzielcze (Dz. U. 2017, poz. 1596, z późn. zm.).

[4] Treść uzasadnienia wyroku o sygn. akt: K 3/19: https://ipo.trybunal.gov.pl/ipo/Sprawa?cid=2&dokument=19559&sprawa=21337, dostęp: 16.11.2020 r.