Aktualności

Tegoroczne nowelizacje ustawy-Prawo spółdzielcze uchwalone ze względu na panującą epidemię COVID-19 wprowadziły wiele znaczących zmian. Pierwsza z nich [1] rozszerza kompetencje niektórych osób, ponieważ:

art. 35

§41 Członek rady nadzorczej lub członek zarządu mogą żądać zwołania posiedzenia rady nadzorczej albo zarządu, podając proponowany porządek obrad, lub podjęcia określonej uchwały na piśmie albo przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość.

§42 Jeżeli przewodniczący rady nadzorczej albo prezes zarządu nie zwoła posiedzenia albo nie zarządzi głosowania na piśmie albo przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość na dzień przypadający w terminie tygodnia od dnia otrzymania żądania, wnioskodawca może samodzielnie zwołać posiedzenie, podając jego datę i miejsce albo zarządzić glosowanie na piśmie albo przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość.

 §43 Uchwała organu może być podjęta, jeżeli wszyscy członkowie organu zostali prawidłowo zawiadomieni o posiedzeniu organu albo głosowaniu na piśmie albo przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość. Uchwała może być również wynikiem głosów częściowo oddanych na posiedzeniu, częściowo na piśmie lub przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość.

 §44 Przy obliczaniu kworum uwzględnia się członków organów uczestniczących przez oddanie głosu na piśmie lub przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość.

Powyższa regulacja poddawana jest krytyce. Rzecznik Praw Obywatelskich, Adam Bodnar, w piśmie do Marszałek Sejmu RP [2] stwierdził, że „tak istotna zmiana nie jest bezpośrednio powiązana ze stanem zagrożenia epidemią, tylko ma charakter ogólny, niezależny od okoliczności”. Podkreślił, że może prowadzić do anarchii i nadużyć, bowiem czas jednego tygodnia na przygotowanie posiedzenia jest zbyt krótki.

Niemniej jednak powyższe przepisy zostały wprowadzone i to bez ograniczenia czasowego. Charakter przejściowy ma z kolei przedłużenie ustawowego terminu zwołania walnego zgromadzenia spółdzielni albo zebrania właścicieli lokali przypadającego w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii o 6 tygodni od dnia odwołania tego stanu.

Następna nowelizacja [3] wprowadziła natomiast odstępstwo od dotychczas obowiązującej zasady plenarnych obrad walnego zgromadzenia, bowiem:

art. 36

§9 Zarząd lub Rada Nadzorcza może zarządzić podjęcie określonej uchwały przez walne zgromadzenie na piśmie albo przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość.

 §10 Uchwała walnego zgromadzenia może być podjęta, jeżeli wszyscy członkowie zostali zawiadomieni o głosowaniu na piśmie albo przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość. Uchwała może być również wynikiem głosów częściowo oddanych na piśmie lub przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość.

 §11 Przy obliczaniu kworum uwzględnia się członków uczestniczących przez oddanie głosu na piśmie lub przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość.

 §12 Głosowanie w trybie określonym w § 9-12 może być przeprowadzone niezależnie od postanowień statutu spółdzielni.

 §13 Rozwiązania, o których mowa w § 9-12 stosuje się w czasie wprowadzenia stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, o których mowa w ustawie z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2019 r. poz. 1239 i 1495 oraz z 2020 r. poz. 284, 322, 374 i 567).

Jak wskazał Rzecznik Praw Obywatelskich, powyższa regulacja to kolejne ryzyko nadużyć i łamania praw korporacyjnych członków spółdzielni [4]. Tłumaczył, że funkcjonowanie wielu spółdzielni (zwłaszcza mieszkaniowych) liczących nawet kilka tysięcy członków czyni podejmowanie uchwał na piśmie czy przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość niewykonalnym.

Największym jednak problemem zdaje się być nieunormowanie kwestii skutków prawnych podjęcia uchwały z naruszeniem wskazanych przepisów.

Wątpliwości wywoływała również niewiedza odnośnie do możliwości stosowania komentowanych przepisów wobec spółdzielni mieszkaniowych. W ustawie o nich brak jest bowiem analogicznej regulacji. Z analizy prawnej przygotowanej na zlecenie Krajowej Rady Spółdzielczej [5] wynika, że na podstawie art. 1 ust. 7 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych [6] do podejmowania uchwał przez walne zgromadzenie spółdzielni mieszkaniowej w czasie wprowadzenia stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii stosuje się art. 36 § 9-13 ustawy – Prawo spółdzielcze.

Natomiast Rzecznik Praw Obywatelskich w piśmie skierowanym do wiceprezes Rady Ministrów, Jadwigi Emilewicz, dotyczącym potrzeby umożliwienia walnym zgromadzeniom spółdzielni mieszkaniowych podejmowania uchwał przynajmniej w sprawach niecierpiących zwłoki [7] powołał się na przekazaną mu ocenę Ministerstwa Rozwoju. Wynika z niej, że szczególne rozwiązania zmieniające dotychczasowe przepisy Prawa spółdzielczego nie mają zastosowania do spółdzielni mieszkaniowych, gdyż ustawa o nich zawiera szczegółowe uregulowania dotyczące zwoływania, organizacji i podejmowania uchwał w art. 83. Tym samym, w spółdzielniach mieszkaniowych nie jest prawnie dopuszczalne zwołanie walnego zgromadzenia spółdzielni przed upływem 6 tygodni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ani podejmowanie uchwał za pomocą środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość.

Wskazane rozbieżności w rozumieniu przytoczonych fragmentów ustaw świadczą o niejasności wpro-wadzonych rozwiązań. Rzeczywistość pokazała, że wiele spółdzielni mieszkaniowych zdecydowało się, pomimo wszystko, na odbycie walnego zgromadzenia w czasie stanu epidemii. Tylko czy podjęte w ten sposób uchwały będą skuteczne?

[1] Ustawa z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2020 r. poz. 568 z późn. zm.).

[2] Rzecznik Praw Obywatelskich, Koronawirus. Uwagi RPO do projektu specustawy dla Sejmu, https://www.rpo.gov.pl/pl/content/koronawi-rus-uwagi-rpo-do-projektu-specustawy, dostęp: 12.10.2020 r.

[3] Ustawa z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (Dz. U. z 2020 r. poz. 695 z późn. zm.).

[4] Rzecznik Praw Obywatelskich, Koronawirus – Tarcza Antykryzysowa 2.0. Uwagi RPO dla Senatu, https://www.rpo.gov.pl/pl/content/ koronawirus-tarcza-antykryzysowa-2-0-uwagi-rpo-dla-senatu, dostęp: 12.10.2020 r.

[5] Krajowa Rada Spółdzielcza, Dopuszczalność podejmowania uchwał przez WZ SM w trybie określonym art. 36 § 9-13 Prawa spółdzielczego, https://www.krs.org.pl/en/prawo/analizy-prawne/1668-dopuszczalnosc-podejmowania-uchwal-przez-wz-sm-w-trybie-okreslonym-art-36-9-13-prawa-spoldzielczego, dostęp: 12.10.2020 r.

[6] Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz. U. z 2020 r. poz. 1465, z późn. zm.).

[7] Rzecznik Praw Obywatelskich, RPO: mimo epidemii walne zgromadzenia spółdzielni mieszkaniowych powinny móc decydować w sprawach niecierpiących zwłoki,https://www.rpo.gov.pl/pl/content/rpo-walne-zgromadzenia-spoldzielni-mieszkaniowych-powinny-moc-decy-dowac, dostęp: 16.10.2020 r.