Niniejszy Raport z monitoringu legislacji za I kwartał 2020 r. (czyli okres: styczeń-marzec br.), przygotowany przez zespół ekspertów i analityków Fundacji Ośrodek Analiz Prawnych, Gospodarczych i Społecznych im. Hipolita Cegielskiego (https://osrodekanaliz.pl/), jest już drugim z kolei opracowaniem – zrealizowanym w ramach Projektu „Rozwój Ośrodka Analiz”, który zdobył finansowanie ze środków przyznawanych przez Narodowy Instytut Wolności w Konkursie Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich PROO-4 – w którym prezentowane są wchodzące w życie, projektowane lub dopiero […]
Niniejszy Raport z monitoringu legislacji za I kwartał 2020 r. (czyli okres: styczeń-marzec br.), przygotowany przez zespół ekspertów i analityków Fundacji Ośrodek Analiz Prawnych, Gospodarczych i Społecznych im. Hipolita Cegielskiego (https://osrodekanaliz.pl/), jest już drugim z kolei opracowaniem – zrealizowanym w ramach Projektu „Rozwój Ośrodka Analiz”, który zdobył finansowanie ze środków przyznawanych przez Narodowy Instytut Wolności w Konkursie Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich PROO-4 – w którym prezentowane są wchodzące w życie, projektowane lub dopiero postulowane rozwiązania prawne.
Planując treść niniejszego Raportu, nie mogliśmy przewidzieć, że dyskusje społeczne, gospodarcze i polityczne w drugiej połowie marca zostaną faktycznie zdominowane przez jeden temat, który – jak można przypuszczać – na dłuższy czas zagości na nagłówkach gazet, „czerwonych paskach” reportaży nadawanych przez stacje telewizyjne oraz najwyższych miejscach informacyjnych portali internetowych. Choć do niedawna trudno było wyobrazić sobie scenariusz, w którym jedno wydarzenie połączyłoby wszelkie grupy i skutkowało negatywnymi konsekwencjami dla rozmaitych osób-członków pluralistycznego społeczeństwa – nie bez przesady stwierdzić można, że pandemia wirusa SARS-CoV-2 oddziałuje na wszystkich: zmieniła zasady świadczenia usług przez przedsiębiorców, pokrzyżowała plany polityków, wymusiła pracę zdalną na szkołach i uczelniach, zniweczyła plany wakacyjne, wywołała szereg obaw po stronie pracowników oraz pracodawców. Zmianom tym towarzyszy niepewność i pesymistyczna myśl, że – mimo szumu informacyjnego oraz licznych ekspertów wypowiadających się publicznie (lekarzy, epidemiologów, wirusologów itp.) – o aktualnej sytuacji i najbliższej przyszłości faktycznie niewiele wiemy; nie jesteśmy w stanie nawet w przybliżeniu określić przebiegu epidemii, czasu jej trwania, a tym bardziej oszacować strat, które ze sobą pociągnie.
Przygotowując poprzedni Raport legislacyjny, podkreślaliśmy m.in., że istotnym utrudnieniem dla głównej grupy adresatów raportów legislacyjnych, tj. polskich małych i średnich przedsiębiorców oraz organizacji pozarządowych jest przeregulowane, niedoskonale wyrażone i dynamicznie zmieniające się prawo. W obliczu epidemii i prawdopodobnej, będącej jej konsekwencją, recesji gospodarczej, okazuje się, że złe prawo to mankament „mniejszej wagi” – uciążliwy, ale nieporównanie mniej dolegliwy niż ograniczenia w handlu, produkcji i świadczeniu usług związane z kwarantanną. Zaryzykować wręcz można przypuszczenie, że, postawiony przed dramatycznym wyborem mniejszego zła (niedoskonałe regulacje normatywne albo stan pandemii) przeciętny polski przedsiębiorca bez wahania wskazałby na przepisy, które – choć dokuczliwe w prowadzeniu działalności gospodarczej – rzadko kiedy doprowadziły do całkowitego wstrzymania aktywności biznesowej.
Sytuacja kryzysu powoduje, że paradoksalnie może okazać się, że to, co do niedawna postrzegane było, jako przeszkoda i bariera w prowadzeniu lub rozwijaniu działalności gospodarczej, czyli stanowione przez organy władzy publicznej nowe regulacji, w momencie kryzysu okaże się zbawienne dla licznych przedsiębiorców. Na razie, tj. w momencie oddawania do publikacji niniejszego raportu, znane są tylko ogólne kierunki państwowej (unijnej?) interwencji, które mogą być zrekonstruowane na podstawie deklaracji politycznych oraz wstępnych projektów legislacyjnych. Pewne jest natomiast to, że reakcja władzy publicznej jest potrzebna, a jej efektem powinno być zarówno skuteczne i adekwatne wsparcie przedsiębiorców dotkniętych skutkami epidemii oraz prewencyjna pomoc na wypadek zaistnienia prawdopodobnego, a grożącego w związku z epidemią, kryzysu gospodarczego. Czy tak się stanie – czas pokaże, już teraz jednak zasygnalizować należy, że zespół ekspertów i analityków Fundacji Ośrodek Analiz Prawnych, Gospodarczych i Społecznych im. Hipolita Cegielskiego przygląda się postulatom formułowanym przez właściwe organy władzy publicznej, a projektowane przepisy staną się przedmiotem refleksji oraz, jeśli zajdzie taka konieczność, konstruktywnej krytyki.
Pragniemy jednocześnie podkreślić, że celem Projektu jest dostarczanie rzetelnej wiedzy na temat zmieniającego się otoczenia prawnego, a najlepszym źródłem wiedzy o problemach oraz potrzebach są sami zainteresowani, zwłaszcza mali i średni przedsiębiorcy oraz organizacje pozarządowe. Deklarujemy zatem, że zespół ekspertów i analityków Fundacji Ośrodek Analiz Prawnych, Gospodarczych i Społecznych im. Hipolita Cegielskiego jest otwarty na wszelkie sugestie i sygnały ze strony odbiorców raportów legislacyjnych, szczególnie polskich przedsiębiorców oraz organizacji pozarządowych, z którymi kontakt może przełożyć się na uwzględnienie w pracach analitycznych Ośrodka danego zagadnienia. Poza omówieniem wskazanego problemu w kolejnym raporcie legislacyjnym, komentarzu eksperckim, czy przygotowaniem zindywidualizowanej ekspertyzy, gotowi jesteśmy również – jako „organizacja strażnicza” – podjąć się działań mających na celu zmianę niepożądanego stanu prawnego lub wadliwej praktyki stosowania prawa, by obowiązujące regulacje i organy władzy publicznej jak najlepiej służyły obywatelom i przedsiębiorcom Rzeczypospolitej Polskiej.
Bardziej wnikliwe zaprezentowanie treści rozwiązań prawnych na czas kryzysu oraz ich ocena zostaną szerzej poruszone w kolejnym raporcie legislacyjnym (tj. raporcie kwartalnym obejmującym okres: kwiecień-czerwiec 2020 r.), lecz w ramach niniejszego opracowania przedstawiono już kilka rozwiązań, składających się na pakiet osłonowy dla przedsiębiorców w związku z koronawirusem.
Ponadto, uwzględniono szereg zagadnień, które dominowały w dyskusji na temat stanu normatywnego w miesiącach styczeń-luty 2020 r., w tym:
zagadnienie tzw. „podatku cukrowego”,
nowe regulacje w stosunku do przedsiębiorców w związku z Brexit,
pakiet przyjazne prawo,
przepisy ograniczające zatory płatnicze,
prostą spółkę akcyjną,
przepisy o wspieraniu termomodernizacji i remontów,
Wróć do publikacji
31 marca 2020
dr hab. Krzysztof Koźmiński 
