Aktualności

11 września br. do Sejmu wpłynął nowy projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie zwierząt oraz niektórych innych ustaw. Nowy projekt wprowadza szerokie uprawnienia dla organizacji pozarządowych, których celami statutowymi jest ochrona zwierząt. Przewiduje zmiany w prawie, tak aby uzyskały one szerokie kompetencje na wielu płaszczyznach w kontekście ochrony zwierząt. Poniżej zostaną przedstawione nowe uprawnienia. Najważniejsze uprawnienia dla organizacji pozarządowych:

1. Pierwszą zmianą ma być ograniczenie podmiotów mogących prowadzić schroniska dla bezdomnych zwierząt jedynie do jednostek organizacyjnych gminy oraz organizacji społecznych, których statutowym celem działania jest ochrona zwierząt, działających nie dla zysku i posiadających status organizacji pożytku publicznego.
2. Kolejnym uprawnieniem ma być zmiana w zakresie kontroli podmiotów prowadzących schroniska, dotychczas dokonywanej przez Inspekcję Weterynaryjną. Zmiana ma polegać na umożliwieniu organizacjom społecznym, których statutowym celem działania jest ochrona zwierząt wglądu we wszystkie czynności nadzorcze nad podmiotami prowadzącymi schroniska.
3. Projekt ustawy wprowadza możliwość odbierania zwierzęcia przez organizację społeczną (z możliwością asysty Policji, straży gminnej) oraz przyznanie prawa organizacji społecznej, korzystającej z asysty policjanta, strażnika straży gminnej, do wejścia na teren nieruchomości bez zgody lub pomimo sprzeciwu jej właściciela.
4. Umożliwienie organizacjom społecznym lub Głównemu Inspektorowi Weterynarii wszczynania postępowania lub brania udziału w charakterze strony, bądź pokrzywdzonego w toczącym się postępowaniu karnym, cywilnym, administracyjnym lub sądowo-administracyjnym, jeżeli zachodzi potrzeba ochrony zwierząt.
5. Projekt nowelizacji ustawy zakłada również doprecyzowanie obowiązków straży gminnej i Policji w przypadku, kiedy uprawniony przedstawiciel organizacji społecznej, której statutowym celem działania jest ochrona zwierząt, odbiera zwierzę w sytuacji zagrożenia jego życia lub zdrowia. Obowiązek ten polegałby na udzieleniu asysty, szczególnie w przypadku, kiedy właściciel lub opiekun zwierzęcia nie zgadza się na jego odbiór i stawia opór. W uzasadnieniu ustawy wskazuje się, że praktyka pokazuje, iż przedstawiciele służb niejednokrotnie odmawiają pomocy przedstawicielom organizacji społecznych, jeżeli właściciel lub opiekun zwierzęcia odmawia prawa wejścia na posesję lub dobro-wolnego wydania zwierzęcia. Zważywszy na powyższe, w projekcie ustawy został art. 7 nowego ust. 3a, przyznający żądania przez upoważnionego przedstawiciela organizacji społecznej, przydzielenia asysty Policji lub straży gminnej przy odbiorze zwierzęcia. Przepis ten stanowić będzie zarazem obowiązek Policji i straży gminnej udzielania takiej asysty.
6. Projekt zakłada uporządkowanie stanu prawnego w zakresie opieki nad zwierzętami bezdomnymi, umożliwiając ich prowadzenie jedynie gminnym jednostkom organizacyjnym oraz organizacjom społecznym, których celem statutowym jest ochrona praw zwierząt.
7. Projekt ustawy, zgodnie z uzasadnieniem, przewiduje wzmocnienie roli organizacji społecznych w inicjowaniu oraz przystępowaniu do wszystkich postępowań, w których zachodzi potrzeba ochrony zwierząt. W obecnym stanie prawnym organizacje społeczne mogą wykonywać prawa pokrzywdzonego w sprawach o przestępstwa, wykroczenia i czyny karalne w sprawach nieletnich określone w ustawie o ochronie zwierząt. Należy przypomnieć, iż zgodnie z KPC, organizacje społeczne mogą wytaczać powództwa jedynie na rzecz obywateli (art. 61 KPC). Oznacza to, iż w przypadku, kiedy np. czynność prawna zostaje zawarta na szkodę zwierząt, organizacja społeczna jest pozbawiona legitymacji czynnej do wniesienia powództwa o ustalenie nieważności czynności prawnej. Pozbawienie takiego prawa dotyczy zazwyczaj różnego rodzaju umów mających za przedmiot obrót zwierzętami lub sprzecznych z prawem umów zawieranych przez gminy na wyłapywanie zwierząt przez osoby nie mające do tego kwalifikacji oraz bez zapewnienia zwierzętom miejsca w schronisku. Podobnie rzecz się ma w postępowaniu administracyjnym. Zgodnie z art. 39 § 1 KPA organizacja społeczna może występować w sprawie dotyczącej innej osoby z żądaniem wszczęcia postępowania lub dopuszczenia jej do udziału w toczącym się postępowaniu po spełnieniu określonych warunków [1].

Wprawdzie senackie poprawki zakładają wykreślenie z ustawy przepisów uprawniających organizazcje pozarządowe do odebrania zwierzęcia właścicielowi, to jednak projekt ustawy nakłada na nie zbyt daleko idące uprawnienia. Poważne wątpliwości budzi uprawnienie do wkraczania na teren prywatny oraz zobowiązanie Policji do asystowania w tej czynności. Dla właścicieli oznacza to pozbawienie prawa własności oraz może stanowić pole do nadużyć. Nie ma on w zasadzie żadnych proceduralnych gwarancji chroniących go przed nadużyciami ze strony uprawnionych organizacji. Należy zauważyć, że w analogicznej sytuacji w razie przeszukania mieszkania i zatrzymania rzeczy właściciel ma podstawowe gwarancje swoich praw, których brakuje w komentowanym projekcie ustawy [2].

[1] Treść projektu ustawy oraz uzasadnienia jest dostępna pod linkiem: http://www.sejm.gov.pl/Sejm9.nsf/druk.xsp?nr=597, dostęp: 19.11.2020 r.

[2] Projekt nowelizacji ustawy o ochronie zwierząt wymaga gruntownych zmian-analiza Instytutu Ordo Iuris, https://ordoiuris.pl/wolnosci-oby-watelskie/projekt-nowelizacji-ustawy-o-ochronie-zwierzat-wymaga-gruntownych-zmian, dostęp: 20.11.2020 r.