Aktualności

Uchwałą z dnia 15 października 2020 r. Rada Miasta stołecznego Warszawy przegłosowała nowe taryfy za gospodarowanie odpadami komunalnymi dla mieszkańców domów jednorodzinnych i mieszkań w zabudowie wielorodzinnej. Od 1 grudnia br. nowa opłata wyniesie 12,73 zł za 1 m3 zużytej wody. Jest to kolejna podwyżka na przestrzeni roku. W grudniu zeszłego roku po długim okresie stabilności cenowej została wprowadzona nowa stawka, która wyniosła 65 zł i 94 zł odpowiednio od mieszkania i domu jednorodzinnego niezależnie od metrażu i ilości osób.

Zużycie wody będzie naliczane na podstawie średniomiesięcznego zużycia wody za okres 6 kolejnych miesięcy przypadających w okresie 12 miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym powstał obowiązek złożenia deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, w oparciu o wskazanie wodomierza głównego przypisanego do danej nieruchomości. Przy obliczaniu zużycia wody nie uwzględnia się ilości wody bezpowrotnie zużytej w okresie przyjętym do obliczenia, które ustala się na podstawie dodatkowego wodomierza zainstalowanego na danej nieruchomości. Uchwała przewiduje obniżkę dla właścicieli nieruchomości zabudowanych budynkami mieszkalnymi jednorodzinnymi kompostującymi bioodpady stanowiące odpady komunalne w kompostowniku przydomowym wynoszącą 4 zł.

W praktyce oznacza to, że średnio zapłacimy 50 zł od osoby miesięcznie za gospodarowanie odpadami. Taka podwyżka będzie szczególna dotkliwa dla rodzin. Przykładowo rodzina pięcioosobowa zapłaci nawet 250 zł za wywóz śmieci, podczas gdy dotychczas taka opłata wynosiła 65 zł. Oznacza to dla niektórych podwyżkę nawet czterokrotną.

Uchwała miasta stołecznego Warszawy (jak również zmiany w przepisach w innych większych miastach jak w Poznaniu czy Kielcach) wzbudziła wiele pytań i kontrowersji. Dużo osób złożyło skargi do Rzecznika Praw Obywatelskich z uwagi na wątpliwości i podstawę prawną do tak daleko idących zmian. W odpowiedzi na skargi Rzecznik wystąpił do administracji rządowej celem wyjaśnienia licznych wątpliwości, wyrażając obawy, że mogło dojść do naruszenia konstytucyjnej zasady równości podatkowej, a także prawa unijnego. Zasygnalizował również konieczność ujednolicenia przepisów o opłatach śmieciowych w skali ogólnokrajowej, aby nie dochodziło do tak rażących różnic między poszczególnymi gminami [1]. Obecnie, zgodnie z ustawą z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach [2], przyznaje się gminom daleko idącą swobodę w określaniu metod obliczania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Gminy mogą wybrać jedną z kilku metod i obliczać wysokość opłat w zależności od: liczby osób zamieszkujących daną nieruchomość, ilości wody zużywanej w danej nieruchomości czy powierzchni lokalu mieszkalnego. Gminy mogą również ustalić jedną odgórną stawkę od gospodarstwa domowego. W aktualnym brzmieniu ustawy dopuszczalne jest stosowanie przez gminy więcej niż jednej metody naraz. Nie oznacza to jednak, że gminy mają pełną swobodę w wyborze metody. Jest ona ograniczona przepisami prawa unijnego, jak również konstytucyjną zasadą równości daninowej.

W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich stosowanie niektórych metod obliczania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi narusza unijną zasadę „zanieczyszczający” płaci oraz Konstytucję, ponieważ prowadzi w sposób oczywisty do nieproporcjonalnie wysokiego obciążenia kosztami funkcjonowania systemu śmieciowego dla osób samotnych [3].

Tak wysokie opłaty w Warszawie szczególnie dotkną rodziny wielodzietne, które stanowią podstawową komórkę społeczeństwa i które ponoszą największe ciężary utrzymania systemu emerytalnego. Dlatego należałoby rozważyć zmiany uchwał nie tylko stołecznego ratusza, ale również uchwał z innych dużych miast, które uderzają w różne grupy społeczne w sposób niesprawiedliwy.

[1] Pismo Rzecznika Praw Obywatelskich do Ministra Klimatu i Środowiska, https://www.rpo.gov.pl/sites/default/files/WG_MSK_odpa-dy_29.10.2020.pdf, dostęp: 10.11.2020 r.

[2] Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2020 r., poz. 1439 z późn. zm.).

[3] Pismo Rzecznika Praw Obywatelskich do Ministra Klimatu i Środowiska, https://www.rpo.gov.pl/sites/default/files/WG_MSK_odpa-dy_29.10.2020.pdf, 10.11.2020 r.